Je bent vast wel bekend met dat gevoel. Het gevoel alsof je keel wordt dichtgeknepen, er een knoop in je maag wordt gelegd en je in een veel te kleine dwangbuis wordt geperst. Tegelijkertijd. Het gevoel maakt je angstig en gestrest. De enige manier om hiermee om te gaan lijkt deze situaties voortaan uit de weg te gaan. Geen “verboden voedingsmiddelen” meer te kopen of eten. Nooit meer “te veel” eten en nooit meer een work out overslaan. Nog meer controle uitoefenen. Alles om te voorkomen dat je die mentale spanning rond voeding en je lichaam ooit nog hoeft te voelen.
Als dit had gewerkt had je er waarschijnlijk geen last meer van gehad. In plaats daarvan zijn er steeds minder de dingen die je kunt doen zonder deze spanning te voelen. De lijst met verboden voedingsmiddelen groeit. De frequentie en intensiteit van je work-outs nemen toe en je wereld wordt langzaam maar zeker steeds kleiner.
Tot je het dappere besluit neemt om de spanning recht in de ogen aan te kijken. Je bent het zat om in die kleine wereld te leven. Je wilt jezelf bevrijden uit de mentale gevangenis en gaat er dwars doorheen. In tegenstelling tot het uitoefenen van nog meer controle en het uit de weg gaan van de spanning zal dit wél gaan helpen. De spanning zal minder worden. Dat is het goede nieuws. Het slechte nieuws is dat je er echt dwars doorheen moet. Je kunt er niet omheen en dat is ontzettend lastig.
Het heeft mij altijd geholpen om te begrijpen waar iets vandaan komt. Snappen waarom mijn brein deed wat het deed zorgde voor meer geduld, compassie en doorzettingsvermogen. En het maakte een eind aan de gedachte dat ik knettergek was. Ook niet onbelangrijk. Ik hoop dat het jou ook gaat helpen!
Wat is die mentale spanning eigenlijk?
Het eetstoornisstemmetje of die dieetmentaliteit die in je oor fluistert dat je iets niet moet eten is tot daaraan toe. Naast deze drammer in je brein is er ook nog het gevoel in je lijf. Het gevoel dat zorgt voor ondraaglijke spanning als je een “verboden voedingsmiddel” eet, voor je gevoel te veel hebt gegeten of te weinig hebt bewogen.
Deze spanning kan soms zo heftig worden dat jezelf verdoven de enige manier lijkt om daarmee om te gaan. Dit was voor mij één van de redenen dat ik nog steeds last had van eetbuien toen ik mijn lichaam niet meer ondervoede. Eetbuien en excessief of dwangmatig bewegen waren mijn manieren om ermee om te gaan en zo hebben we allemaal onze methodes.
Dit is natuurlijk geen doen. De opluchting is maar van hele korte duur en wordt ontzettend snel vervangen door schuldgevoel. Schuldgevoelens omdat je heel veel hebt gegeten en toen ik actief probeerde te herstellen schuldgevoelens omdat ik tóch was gaan sporten. Het is zo moeilijk om met de spanning te gaan zitten. Om de uitlaatklep voor deze spanning los te laten. Om zelfs actief dingen te doen die deze spanning veroorzaken. Onvermijdelijk als je wilt herstellen, maar daar wordt het natuurlijk niet makkelijker op. Wat nou als ik je zou vertellen dat de spanning vanzelf minder wordt? Het enige dat je daarvoor hoeft te doen is het niet meer uit de weg gaan. En dat heeft alles te maken met de oorzaak van deze onzichtbare keel dichtknijpende dwangbuis.
Cognitieve dissonantie
Het beestje heeft een naam! Vind ik persoonlijk altijd heel fijn. Geen simpele naam, maar gelukkig wel een simpele uitleg. Cognitieve dissonantie veroorzaakt het onaangename gevoel dat je voelt als je iets doet wat tegen je overtuigingen in gaat. (1) Niet zo gek dus dat het op komt zetten als je tegen die hardnekkige eetstoornis- of dieetovertuigingen in gaat. Als je ondanks de overtuiging dat je “nog meer af moet vallen!” en “niet zo veel moet eten!” toch iets eet of toch die work out overslaat.
Je wilt er nu vast zo snel mogelijk van af, maar cognitieve dissonantie is hartstikke handig. Het voorkomt dat we stelen, mensen vermoorden en andere nare dingen doen. Mits we een geweten hebben natuurlijk, maar daar ga ik bij jou en mij maar even van uit. Het wordt vervelend als we overtuigingen hebben die ons niet dienen. Overtuigingen die gedragingen veroorzaken die ons belemmeren in het dagelijks leven. Zoals de overtuiging dat we bepaalde dingen niet zouden moeten eten, een bepaald aantal stappen per dag moeten zetten of waar jouw eetstoornis of dieetmentaliteit je ook maar van overtuigd heeft.
Deze overtuigingen komen niet van de gezonde jij. Van de echte jij. Dat maakt ze voor nu helaas niet minder waar en dat maakt het dus ook niet minder moeilijk om er tegenin te gaan. Cognitieve dissonantie is real. Ongelofelijk vervelend en maakt het heel verleidelijk om maar gewoon te stoppen met dat hele herstel. Om jezelf even lekker te verdoven met een eetbui, gebrek aan eten of sportsessie die voor een middeleeuwse martelmethode door zou kunnen gaan.
Het wordt vanzelf minder
De verleiding om te stoppen of jezelf te verdoven is begrijpelijk, maar dit zou zo ontzettend zonde zijn. Herstel wordt een stuk dragelijker als deze mentale spanning minder wordt en dat wordt het vanzelf. Het enige wat je nodig hebt is tijd, geduld, compassie en doorzettingsvermogen. Oké dat is nog al wat eerlijk gezegd, maar niemand heeft gezegd dat het makkelijk zou zijn. Gelukkig ben jij ontzettend sterk. Tot nu toe heb je 100% van je slechte dagen overleefd. Je hebt jezelf er altijd doorheen gesleept. Heb je jezelf daar al eens een schouderklopje of twee voor gegeven? Dit is daar een goed moment voor. Ik wacht wel even.
….
Goed. Daar zijn we weer!
Inmiddels is je hopelijk duidelijk geworden dat je niet gek bent. Dat je niet hulpeloos verloren bent. Dat het feit dat je last hebt van deze mentale spanning niet betekent dat je bent overgeleverd aan een leven vol eetregels en gedragingen.
Je mankeert helemaal niets. De spanning wordt minder als de overtuigingen minder worden. De overtuigingen worden minder als je ertegenin gaat en uiteindelijk ziet dat ze niet waar zijn. Dat je al die voedingsmiddelen wel degelijk kunt eten. Zo veel je wilt en wanneer je maar wilt. Dat je eten niet hoeft te verdienen en dat de wereld niet vergaat als je minder of helemaal niet beweegt.
Huilen om de verpakking van een chocoladereep
Hoe ik dit allemaal zo zeker weet? Omdat ik het zelf heb ervaren. Er op het moment zelf niets van geloofde en ervan overtuigd was dat ik wat mankeerde en nooit zou herstellen, maar nu gelukkig kan zeggen dat het écht waar is.
Herstellen betekent niets minder dan het dappere besluit om de spanning op te zoeken. Om het niet langer uit de weg te gaan of te verdoven. Je wilt natuurlijk herstellen om beter te worden, maar in eerste instantie voel je je alleen maar slechter. Hoezo verwarrend? Ik heb meer dan eens kortademig door de supermarkt gelopen omdat ik dingen moest kopen waarvan ik dacht dat ik ze niet kon eten. Een situatie die ik voorheen altijd uit de weg ging. Als ik eenmaal thuis was en mezelf zo ver had gekregen om iets moeilijks te eten wilde ik de herinnering daaraan zo snel mogelijk uit mijn geheugen wissen.
Maar herstellen is het opzoeken van de spanning. Het uitdagen van de overtuigingen. Wat mij daarbij hielp was het laten rondslingeren van het bewijs dat ik iets had gegeten wat niet “mocht.” Zoals een stuk chocola. Het later aantreffen van de verpakking op mijn eettafel was bijna net zo moeilijk als het eten ervan. Alsof ik nogmaals geconfronteerd werd met wat ik had gedaan. Toch zorgde dit ervoor dat het al snel makkelijker werd. Op deze manier werd ik nog meer uitgedaagd om naar mijn overtuigingen te kijken. Ik vertelde mezelf net zo lang dat ik niets verkeerd had gedaan tot ik erin begon te geloven. En dat moment gaat er komen. Dat beloof ik je bij deze. Je mag me virtueel op komen zoeken als het niet zo is.
Ik beloof je ook dat doorzetten het dubbel en dwars waard zal zijn. Het is geen gemakkelijke weg en al helemaal geen rechte lijn. Er zijn ups, downs, kronkels en loops waar de gemiddelde achtbaan een puntje aan kan zuigen, maar je komt er uit. Aan het einde van de rit wacht een leven vol kleur op je dus waag het niet om voortijdig uit te stappen. Zit het uit. Het leven is te waardevol en jij al helemaal. Beloofd.
